Μαλάκια ή μαλακί@ ? Το επιχείρημα περί "αναίσθητων ασπόνδυλων" ...

Στην προσπάθεια σου ως vegan ( ή στην πορεία σου προς τον βηγκανισμό), θα συναντήσεις απ' τους γύρω σου πολλές αντιστάσεις κι αντιδράσεις για ποικίλους λόγους και με διάφορα επιχειρήματα .
Κάποιοι θ' ακολουθήσουν το παράδειγμά σου ενώ κάποιοι άλλοι θα προσπαθήσουν να σε αποθαρρύνουν και να σε τραβήξουν προς τα πίσω , (κυρίως για να μην ξεβολευτούν οι ίδιοι και να μην κάνουν αυτοκριτική).

Εάν στους αντιδραστικούς έχουν στερέψει  ή έχουν καταρριφθεί  τα επιχειρήματα που αφορούν  τα θηλαστικά, είναι πιθανόν να προχωρήσουν στα "μαλάκια" .

1. "Τα μαλάκια δεν είναι ζώα. Γιατί δεν τρως αυτά;"
2. "Τα μαλάκια δεν νιώθουν. Άρα τι σε νοιάζει και δεν τα τρως;"
3. "Δεν σκέφτονται. Έχουν απλά αντανακλαστικές αντιδράσεις" (μπορεί να σου πει κάποιος που προσποιείται τον πιο ...ψαγμένο).
4. "Δεν ανήκουν στο είδος μας, δεν έχουν καμία σχέση με μας, άρα γιατί να μην τα τρώω;"
5. "Είναι πολύ υγιεινά , προσφέρουν πολλά οφέλη".

Μεγάλα σφάλματα όλα τα παραπάνω. Ας τα δούμε ένα - ένα :

1:  Κατ' αρχήν τα μαλάκια είναι ζώα, έχουν ζωή και νοημοσύνη. Δεν είναι θηλαστικά. Είναι ασπόνδυλα (πχ καλαμάρια, χταπόδια , κλπ) και αρκετά απ' αυτά είναι αρθρόποδα που σχηματίζουν εξωσκελετό (πχ καβούρια, αστακοί, κλπ). Η κατηγορία των ασπόνδυλων αφορά την συντριπτική πλειοψηφία του ζωικού βασιλείου. Πολύ συχνά μιλάμε για ζώα και ξεχνάμε τον αχανή βυθό...
Αναπαράγονται με διάφορες μεθόδους , (με αυγά , με ένωση των δύο φύλων ή με έναν μόνο γονέα).

2 , 3 :  Τα μαλάκια αισθάνονται όπως και οι υπόλοιποι ζωντανοί οργανισμοί. Οι περισσότεροι άνθρωποι δυσκολεύονται να καταλάβουν πως τα υπόλοιπα πλάσματα μπορεί να μην μιλάνε όπως εμείς  και να μην εκφράζονται με τον ίδιο τρόπο με μας αλλά αυτό δεν σημαίνει πως δεν έχουν σκέψη ή δεν έχουν αναπτύξει διαφορετικούς τρόπους επικοινωνίας για να εκφράζουν τα ίδια συναισθήματα που έχουμε και εμείς. Πόσους όμως, τους συμφέρει να παραδεχτούν πως τα μαλάκια είναι συναισθανόμενα πλάσματα ενώ καταλήγουν στο πιάτο τους ;
Στην προσπάθεια των επιστημόνων να κατανοήσουν τι ομοιότητες και τι διαφορές έχουν απ' τα υπόλοιπα είδη του ζωικού βασιλείου, τα μαλάκια δεν την γλίτωσαν απ' τις πειραματικές μεθόδους  κι έτσι έχουν μελετηθεί ενδελεχώς.
   Γνωρίζουμε λοιπόν, πως τα μαλάκια νιώθουν πόνο , κούραση κι ευχαρίστηση, έχουν αναπτύξει άμυνες και στρατηγικές κατά των εχθρών τους , έχουν μνήμη και πολλά απ' αυτά έχουν αναπτύξει ένα εξαιρετικά πολύπλοκο νευρωνικό σύστημα. Εξελίσσονται εν ολίγοις , αναπτύσσονται, πολλαπλασιάζονται κι έχουν ως στόχο την επιβίωση .
Τι είδη πειραμάτων έχουν γίνει ; Πειράματα που αφορούσαν μια γαρίδα σε μικρογραφία αθλητικού διαδρόμου ώστε να δούνε πότε θα "σκάσει" απ' την κούραση (κανείς δεν είπε οτι οι επιστήμονες είναι απαραίτητα έξυπνοι, καλοί ή πρακτικοί...), μέχρι τι επίδραση έχουν τ' αντικαταθλιπτικά στους αστακούς !

   3, 4 :  Θα φέρω δυο κραυγαλέα παραδείγματα που μου έκαναν την μεγαλύτερη εντύπωση απ' τα υπόλοιπα πειράματα που έτυχε να διαβάσω και μια προσωπική ιστορία.
    Το πρώτο πείραμα αφορά τους αστακούς και την ... αυτοπεποίθησή τους ! Έχει παρατηρηθεί πέραν πάσης αμφιβολίας πως οι αστακοί μάχονται για τη διατήρηση της περιοχής τους καθώς την έχουν επιλέξει έτσι ώστε να μπορούν να "χωθούν" και να προστατευτούν όταν έρθει εχθρός αλλά κι όταν η θηλυκή είναι σε περίοδο αναπαραγωγής κατά την οποία αποβάλλει τον εξωσκελετό της , μένει μαλακή κι είναι έτοιμη να γονιμοποιηθεί και να κουβαλήσει τ' αυγά στην ουρά της. Κατά την μάχη τους για την κυριαρχία στην περιοχή που έχουν επιλέξει, κάποιοι αστακοί χάνουν , κάποιοι κερδίζουν. Οι αστακοί που ήταν νικητές, διατηρούσαν μια πιο "περήφανη" στάση σώματος ενώ οι ηττημένοι "καμπούριαζαν" και στις επόμενες μάχες δεν ήταν δυναμικοί ή και τις απέφευγαν . Μόλις χορηγούσαν σεροτονίνη στους ηττημένους αστακούς άλλαζε το επίπεδο μαχητικότητάς τους κι έβγαιναν να υπερασπιστούν τον εαυτό τους και την περιοχή τους με μεγαλύτερο σθένος . Φάρμακα που αυξάνουν την σεροτονίνη χορηγούν και σε κάποιους  ανθρώπους με κατάθλιψη προκειμένου ν' ανακάμψουν.
   Λειτουργούν περίπου όπως ο άνθρωπος σε αυτό αλλά .... αν ανοίξεις την wikipedia για τους αστακούς, θα δεις πως το μισό κείμενο είναι αφιερωμένο στα ..."εδέσματα με αστακό" χωρίς καμιά αναφορά στα παραπάνω...
   Το άλλο είδος που μ' έχει εκπλήξει είναι τα χταπόδια . Πρόκειται για ένα απ' τ' αρχαιότερα και πολυπλοκότερα είδη στον πλανήτη. Το νευρωνικό του σύστημα είναι απ' τα πλέον ανεπτυγμένα . Τα χταπόδια είναι κατά κύριο λόγο μοναχικά ζώα , δεν εμπιστεύτηκαν εύκολα τους δύτες  που κατέβαιναν συστηματικά στον βυθό για να προσεγγίσουν κι όσους εμπιστεύτηκαν μπορούσαν να τους αναγνωρίσουν από απόσταση και να τους πλησιάσουν πρώτα εκείνα. Εάν όμως, είχαν συνηθίσει έναν ερευνητή και μετά κατέβαινε ένας διαφορετικός, απομακρύνονταν και κρύβονταν κατευθείαν.  Όταν ο άνθρωπος θέλει, μπορεί να καλλιεργήσει δεσμούς αγάπης κι εμπιστοσύνης με όλα τα είδη του πλανήτη.
   Ένα απ' τα πιο παράξενα πειράματα στα οποία υπέβαλλαν ένα χταπόδι, ήταν να το κλείσουν σ' ένα βάζο με πώμα και να δουν πώς και σε πόσο χρόνο θα καταφέρει ν' απελευθερωθεί. Το χταπόδι γρήγορα κατάλαβε πως μπορούσε με τα πλοκάμια του να στρίβει το πώμα μέχρι αυτό να ξεβιθωθεί. Μπορούν επίσης, ν' αναπτύξουν αυτοκαταστροφική συμπεριφορά εάν αγχωθούν πολύ ή εάν ... βαρεθούν ... Χταπόδια που τα έβαλαν σε ενυδρεία με πολλά ερεθίσματα (όμορφη διακόσμηση και διάφορα αντικείμενα να τους κινούν το ενδιαφέρον), ήταν πιο ήρεμα και πιο ευτυχισμένα σε σύγκριση με χταπόδια που τα είχαν σε ενυδρεία σχεδόν άδεια χωρίς κάτι να τ' απασχολεί. Τα χταπόδια στην δεύτερη κατηγορία άρχιζαν να τρώνε τoν εαυτό τους ! Πριν φρικάρεις, σκέψου οτι είναι περίπου όπως οι άνθρωποι που αρχίζουν και τρώνε τα νύχια τους ή το δέρμα των δαχτύλων τους όταν νιώθουν νευρικοί .
   Σχετικά με την προσωπική ιστορία που έχω να μοιραστώ, αυτή αφορά τα σαλιγκάρια. Θυμάμαι μικρή στο χωριό κάθε φορά που έβρεχε, έβγαινα να μαζέψω σαλιγκάρια γιατί είχα ακούσει πως τότε τα μαζεύουν. Στα σαλιγκάρια αρέσει το νερό και βγαίνουν με τις βροχές, οπότε όσοι τα τρώνε, δράττονται της ευκαιρίας, βγαίνουν και τα μαζεύουν. Εγώ λοιπόν, τα συγκέντρωνα σ' ένα ρηχό δοχείο στο οποίο έβαζα αμπελόφυλλα και λίγο νερό . Τα σαλιγκάρια στην αρχή κρύβονταν αλλά αφού συνήθισαν την παρουσία μου και κατάλαβαν οτι δεν τα έβλαπτα, άρχιζαν να παίζουν μαζί μου. Ανέβαιναν στο χέρι μου , τους έβαζα φύλλα και κρύβονταν από κάτω, έμεναν για λίγο και μετά έβγαιναν προς το μέρος μου απ' την άλλη πλευρά. Είχα συνειδητοποιήσει πως αντιδρούν , σκέφτονται με τους δικούς τους μηχανισμούς, εκτιμούν την κατάσταση γύρω τους, προφυλάσσονται ή ξεθαρρεύουν, απολαμβάνουν τη βροχή και είναι μια άλλη μορφή ζωής.  Τα είχα αγαπήσει  !    Κάποια μέρα λοιπόν, μου λέει η γιαγιά μου πως μαγειρεύει "χοχλιούς"-σαλιγκάρια. Με παραξένεψε αυτό αλλά είχα ακούσει πολλές φορές να τους τρώνε ως φαγητό ήμουν πολύ μικρή για να κάνω αμέσως την σύνδεση ή να κατανοώ πως τα ζώα σκοτώνονταν για να γίνουν τροφή. Συμπέρανα λοιπόν, πως όταν τα σαλιγκάρια πέθαιναν , τα έβραζαν για να τα φάνε. Αυτό νόμιζα καθώς προχωρούσα αμέριμνη προς την κατσαρόλα με το κοχλάζον νερό. Σηκώνομαι στις μύτες των ποδιών μου, τραβάω το καπάκι και βλέπω πως το νερό είχε βράσει και τα σαλιγκάρια πάλευαν να βγουν απ' το κέλυφος και το σκεύος. Έβλεπα τις κεραίες με τα μάτια τους να διπλώνουν και να ξεδιπλώνουν. Ένιωσα κατευθείαν τρόμο ! Έτρεξα στην γιαγιά μου, της τράβηξα το φουστάνι και της είπα έντρομη "γιαγιά, γιαγιά ! Τα σαλιγκάρια που βράζεις είναι ζωντανά !" "Ναι, παιδί μου", μου απαντάει ήρεμα. Της φωνάζω πιο πολύ , "Δεν κατάλαβες! Τα βράζεις ζωντανά ! Τα είδα που κουνιούνται !" Με κοιτάζει ήρεμα , "ναι, παιδί μου, αυτά ζωντανά τα βράζουν γιατί αλλιώς πικρίζουν και σε ψακώνουν" (σε δηλητηριάζουν), "άμα δεν είναι ζωντανό , δεν κάνει να το βράσεις". Το πρώτο σοκ της παιδικής μου ηλικίας... μια πρώτη συνειδητοποίηση... Στο τραπέζι τα κοίταζα μέσα στο πιάτο κοκκινιστά , σκουρόχρωμα με πατάτες και σκεφτόμουν πως εγώ τα παρατηρούσαν να κινούνται στη βροχή κι αυτά μ' είχαν συνηθίσει. Δεν έβαλα μπουκιά στο στόμα μου . Οφείλω ν' αναγνωρίσω πως μετά απ' αυτό , κι η γιαγιά μου δεν ξανα έφτιαξε χοχλιούς...

   Και τα σαλιγκάρια μας έχουν περάσει οτι είναι φυσιολογικό να τα τρώμε κι η wikipedia αναφέρεται σ' αυτά ως "έδεσμα". Όταν βλέπεις από παντού γύρω σου το ίδιο μήνυμα, πώς να "ξυπνήσεις" και να διαφοροποιηθείς; Θέλει αγώνα. Επίσης, είναι της μόδας να τα χρησιμοποιούν για κρέμες ανάπλασης. Το σαλιγκάρι αναπλάθεται αυτό το ίδιο. Δεν παράγει την ουσία του για τον άνθρωπο. Εσύ ο άνθρωπος, δεν έχεις την ίδια αναπλαστική ιδιότητα με αυτήν του σαλιγκαριού . Ούτε έχω ψάξει πώς φτιάχνουν αυτές τις κρέμες, σίγουρα καλό δεν θα είναι ...

   4. H σχέση που μοιραζόμαστε με τα είδη αυτά είναι πως οι συναισθηματικοί μηχανισμοί , το πώς λύνουμε προβλήματα και πώς χρησιμοποιούμε εργαλεία , βασίζονται σε νευρωνικές συνάψεις κοινές, εκατομμυρίων ετών . Τα είδη αυτά, είναι πολύ αρχαιότερα από εμάς, προϋπήρχαν στον πλανήτη εκατομμύρια χρόνια πριν από εμάς. Δεν είμαστε ξε-χωριστοί από κανένα είδος. Μοιραζόμαστε το ίδιο dna σε διαφορετικά ποσοστά όμως, όχι μόνο με τα ζώα αλλά και με τα φυτά .
   Ο άνθρωπος λοιπόν, αυτά τα πλάσματα .... τα κάνει τι ; Βράζει τα σαλιγκαράκια ζωντανά , βράζει τον αστακό ζωντανό και μάλιστα του κλείνει τις δαγκάνες για να μην μπορεί ν' αντιδράσει και το χταπόδι το χτυπάει ξανά και ξανά και ξανά πάνω σε πέτρες μέχρι να σκοτωθεί και ν' αποβάλλει το μελάνι .
Ποιο είδος λοιπόν, έχει προβληματική νοοτροπία ;; Ποιο είδος λειτουργεί καταστροφικά;

5. Έχουν σημειωθεί πάρα πολλές περιπτώσεις μαζικών δηλητηριάσεων από μαλάκια . Είναι πολύ επικίνδυνα στην κατανάλωσή τους λόγω βακτηρίων , τοξινών  αλλά και μόλυνσης. Τι μόλυνση ; Ο άνθρωπος έχει γεμίσει με βαρέα μέταλλα , πλαστικά και ασυμμάζευτες πετρελαιοκηλίδες  όλον τον ωκεανό.
Μπορεί να σκεφτεί κανείς πως αυτά συνέβαιναν παλαιότερα και πως πλέον υπάρχουν έλεγχοι ...
Οκ, ας δούμε κάτι πολύ πρόσφατο :

http://www.canadiangrocer.com/top-stories/headlines/certain-pacific-oysters-recalled-over-threat-of-paralytic-shellfish-poisoning-88500
Μεγάλη παρτίδα στρειδιών ανακλήθηκε λόγω τοξίνης που προκαλεί παράλυση . Το άρθρο σπεύδει να πει πως δεν έχουν αναφερθεί περιστατικά δηλητηρίασης που να οφείλονται στα στρείδια. Ωστόσο αυτό είναι πολύ πρώιμο καθώς πρόκειται για περιστατικό λίγων ημερών ... Θα φανεί εν καιρώ.

Θα πεις ... "πρόκειται για μεμονωμένο περιστατικό" ...
Όχι απλά δεν είναι μεμονωμένα περιστατικά αλλά υπάρχει κοινή συμπτωματολογία της δηλητηρίασης από μαλάκια και οστρακοειδή .

https://en.wikipedia.org/wiki/Shellfish_poisoning

Φοβερή μόλυνση υπάρχει και στα ψάρια .
https://scripps.ucsd.edu/news/study-finds-toxic-pollutants-fish-across-worlds-oceans

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21182713

Eνδεικτικά για τους αστακούς  : https://www.pnas.org/content/94/11/5939 
http://theconversation.com/psychologist-jordan-peterson-says-lobsters-help-to-explain-why-human-hierarchies-exist-do-they-90489 

Για τα χταπόδια : http://www.bbc.com/earth/story/20160527-eight-reasons-why-octopuses-are-the-geniuses-of-the-ocean

https://www.nytimes.com/2018/02/02/science/octopus-brain-intelligence.html (όπου αναφέρεται πως κάθε πλοκάμι ελέγχεται από "ξεχωριστό" εγκέφαλο )

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4795812/